Phát hiện bộ Linga - Yoni lớn nhất văn hóa Chăm ở núi Bút

Sáng 6/5, tiến sĩ Nguyễn Đăng Vũ - Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi cho biết, sau một tháng khai quật tháp núi Bút, các nhà khoa học đã phát hiện nhiều hiện vật có giá trị thuộc văn hóa Chămpa.

Trong đó, 109 hiện vật làm bằng các chất liệu: đất nung, gốm sứ có men, đá. Ngoài ra, còn có gần 2.000 mảnh vỡ hiện vật gồm gạch vỡ xếp gọn gần di tích, mảnh gốm, sành, sứ. Hai tượng Kinnari mất đầu và một phần cánh. Hai đầu tượng Nam thần không nguyên vẹn.

Đặc biệt nhất là bộ Linga - Yoni bằng đá có kích cỡ lớn: Linga có đường kính 40 cm, cao 43 cm; Yoni dài 168 cm, rộng 124,4 cm, dày 25,5 cm.

Bộ Linga - Yoni được các chuyên gia đánh giá thuộc loại lớn nhất của văn hóa Chămpa. Ảnh: T.T

Tiến sĩ Vũ Quốc Hiền - nguyên Phó giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam - người chủ trì khai quật tháp núi Bút, đánh giá đây là bộ Linga - Yoni bằng đá gần như nguyên vẹn thuộc loại lớn nhất của văn hóa Chămpa cho đến nay. "Bộ Linga - Yoni này xứng đáng được công nhận là bảo vật quốc gia", ông Hiền nhận định.

Sau khi khai quật, Sở Văn hóa -Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi xin ý kiến UBND tỉnh bảo tồn tại chỗ bộ Linga - Yoni. "Chúng tôi sẽ lựa chọn các phương án thiết kế để xây một ngôi đền theo kiến trúc Chămpa, đặt Linga - Yoni để người dân và du khách đến chiêm bái, thờ phụng", Phó giám đốc Sở cho hay.

Núi Bút là một trong 10 thắng cảnh của Quảng Ngãi, tọa lạc ở phường Nghĩa Chánh, TP Quảng Ngãi. Tháp núi được cho là xây dựng khoảng thế kỷ XI, theo dạng tháp thân vuông, có 3 tầng trên với chiều cao khoảng 25 m, hầu hết phần tường tháp đã mất hoàn toàn.

Cấu trúc gồm cửa tháp dài 1 m, gian tiền sảnh dài 3,14 m, rộng 4,66 m. Tháp có 3 cửa giả rộng 3,90-4 m, dày 1,61-1,87 m và gian thờ hình vuông.

Giữa năm ngoái, UBND tỉnh Quảng Ngãi này phê duyệt cho một công ty xây dựng công viên núi nhằm giữ gìn, tôn tạo cảnh quan.

Quá trình khảo sát, ngành văn hóa phát hiện dấu hiệu của đền tháp Chămpa trên đỉnh núi. Sau đó, UBND tỉnh cho khai quật khảo cổ khẩn cấp tháp núi Bút trên diện tích 400 m2.

Việc phát lộ phế tích tháp núi Bút cũng như những hiện vật Chămpa tại đây được cho có ý nghĩa quan trọng trong việc làm sáng tỏ một giai đoạn lịch sử quan trọng ở Quảng Ngãi và khu vực miền Trung.

Thạch Thảo